Mannheimia haemolytica ve Pasteurella multocida sığır pnömoniye sebep olan en yaygın bakteridir. Muhtemelen hastalık riskini artıran birincil patojenler virüsler gibi farklı ajanlar olabilir. Pnömoni stres koşulları ile ortaya çıkar, örneğin genç hayvanların yer değişimi gibi ve yayılmaya başlar.
Mannheimia haemolytica, solunum yolu enfeksiyonu geçiren sığırlarda en sık izole edilen bakteridir. Daha az sıklıkla kültüre edilmiş olmasına rağmen Pasteurella multocida da bakteriyel pnömonin önemli bir nedenidir. Histophilus somni de giderek BRD ye sebep olan önemli bir patojen olarak kabul edilmektedir.
Bu bakteriler sığır nazofarenksin (Histophilus) normal sakinleridir. Akciğer apsesi oluştuğunda genellikle kronik pnömoni ile birlikte Arcanobacterium pyogenes de sık olarak izole edilmiştir.
Belirtiler:
Bakteriyel pnömoni klinik belirtileri, genellikle solunum yolu viral enfeksiyonlarının işaretleri ile takip edilir. Bakteriyel pnömoni başlaması ile klinik belirti şiddetinin artması, depresyon ve toksemi ile karakterize edilir. Ateş (40 ⁰C-41⁰C), burun akıntısı, mukopürülan seröz, nemli öksürük ve hızlı, sığ solunum vardır. Cranioventral akciğer bölgesinin dinlendiğinde bronşlarda hırıldama sesleri duyulur.
Ağır vakalarda, plörezi düzensiz solunum ile karakterizedir ve inleme gelişebilir. Pnömoni, genellikle akciğer apse oluşumu ile ilişkilidir, kronik hale gelmesi durumunda, hayvan görünüş olarak verimsiz olur.
Normal şartlar altında, M. haemolytica üst solunum yolu özellikle bademcikler ile sınırlı kalır. Sağlıklı hayvanda kültüre etmek oldukça zordur. Stres veya viral enfeksiyon sonrası M haemolytica çoğalma oranı üst seviyeye yükselir ve hızlı bir biçimde üst solunum yolunda artmaya başlar, bakterinin artık kültüre edilme olanağı vardır.
Pnömoni ye neden olan P. multocida nın patogenezisi iyi anlaşılamamıştır. Bu fırsatçı organizma solunum sistemi hasar görmüş hayvanların akciğerine yerleşerek, enzootik dana pnömoniye, besi sığırlarında akciğer lezyonlarına ve irinli bronkpnömoniye sebep olur.
H. somni akciğeri istila edebilir. Solunum sistemine zarar vererek pnömoniye sebep olur. Bu organizma, beyin, kalp kası, sinovyum, plevral ve perikardiyal yüzeylere akciğerden sistemik yayılma yeteneğine sahiptir. Bu organ sistemlerine yayılma gösterdiğinde sık sık ölüm meydana gelebilir.
Tanı:
Genellikle, serolojik test veya doğrudan bakteri tespiti ile yapılır, tanı bakteri kültürüne dayanır. Kültürleme özgüllüğünü artırmak için ölümden önce swab ile alt solunum yolundan örneklerin toplanması gerekir. Akciğer örnekleri ölüm sonrası kültürleme için gerekli olabilir.
Mümkünse, kültür için örnekler antimikrobiyal duyarlılık kalıplarının belirlenmesini için antibiyotik ile tedavi edilmemiş hayvanlardan alınmalıdır.
Tedavi:
Hastalığın erken belirtilerini tespit becerisine sahip eğitimli personel tarafından erken tanınması, başarılı tedavi için önemlidir. Gram negatif bakterilere karşı etkili antibiyotikler seçilmelidir. Uzun etkili antibiyotikler, özellikle sığır bakteriyel pnömoni tedavisi için geliştirilmiştir. Yeniden nüksetmenin önüne geçmek için, belirgin iyileşme olmadan antibiyotik tedavisine devam edilmelidir.
Önlemler:
Önleme; stresi en aza indirip, yeterli beslenme, parazit kontrolü, etkili ve erken aşılama programının kurulması ve sürüye yeni hayvan katılımını azaltarak biyogüvenliğin sürdürülmesi gibi şartlara bağlıdır. Bazı yeni aşılar hastalığı engellemekte başarılıdır. Bu aşılar canlı kültürleri içerir. Doğum öncesi yapılacak aşılama kolostrumdaki antikorların artmasına yardımcı olur.