-BİLGİ VE DANIŞMANLIK AMAÇLIDIR-
Vakumlu Kan Tüpleri;
- Sarı/kırmızı kapaklı jelli serum tüpleri
- Tüpler pıhtılaşmayı aktive eden mikronize silika tanecikleri ve alt tarafı engelleyici jel ile kaplıdır.
- Numune alındıktan sonra en az bir buçuk saat süre ile oda sıcaklığında pıhtılaşması beklenmelidir.
- çıkan serum steril bir tüpe aktarılabilir yada soğuk zincirde laboratuvara gönderilebilir.
- Serum; serolojik testlerde, klinik kimya testlerinde, hormonların tayininde ve immünohematolojide kullanılır.
- Yeşil kapaklı Lityum Heparinli kan alma tüpü
Tüp duvarının iç tarafı lityum heparin ile kaplıdır. Tüplere kan alındıktan sonra yavaşça bir kaç defa ters çevrilmelidir.
Sığır Tüberkülozu IFN-ɣ (İnterferon gama) ELISA testi için lityum heparinli kan alma tüpleri kullanılmaktadır.
Alınan numuneler 15ᵒC-20ᵒC derecede muhafaza edilip, 24 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır.
Tüp duvarının iç tarafı, EDTA ile kaplıdır. Tüplere kan alındıktan sonra yavaşça bir kaç defa ters çevrilmelidir.
EDTA tüpleri moleküler tanılarda, hematolojide tam kan testi ve kan froti testlerinde kullanılır.
- Gri kapaklı Glikoz tüpleri
Tüp duvarının iç tarafı, sodyum florid ile kaplıdır. Tüplere kan alındıktan sonra yavaşça bir kaç defa ters çevrilmelidir.
Glikoz tüpleri 48 saat süreyle kan şekerinin analizi için uygundur.
Dikkat
Hematoloji, Seroloji ve Moleküler Mikrobiyoloji için tasarlanmış vakumlu kan alma tüpleri mikrobiyolojik incelemeler için uygun değildir.
Mikrobiyolojik incelemeler için özel üretilmiş kan kültürü şişeleri bulunmaktadır (kan kültürü şişeleri serumun inhibitör etkisini kısa sürede en aza indirmek ve mevcut bakterilerin üremesine izin vermek için tasarlanmıştır). Kan örnekleri alınırken deriden kontaminasyon olmamasına dikkat edilmelidir. Kan şırınga ile alındıktan sonra vakit kaybetmeden kan kültürü steril şişesi içine enjekte edilmelidir.
Büyük memelilerden çoğunlukla kan almak için jugular damar ya da kuyruk damarı seçilir, brakial damarlar ve meme damarları da kullanılmaktadır.
Taşıma Besiyerleri
Bakteriyolojik Kültür Amaçlı
Aerobik kültür için Stuart taşıma besiyeri gibi taşıma ortamı kullanılmalıdır. Swaplar +4°C de muhafaza edilip soğuk zincirde taşınmalıdır.
Stuart taşıma besiyeri
Anaerobik kültür için özel anaerobik taşıma swapları kullanılmalıdır (örneğin bu swaplar ile bağırsaktan veya dışkıdan clostridium kültürü için numune alma en doğru şeçenektir).
Hem aerobik hem de anaerobik kültür gerekiyorsa bu swaplar iyi bir alternatiftir. Anaerobik kültür için numuneler soğutulmadan sevk edilmelidir.
Anaerobik taşıma besiyeri (Aynı zamanda şırınga ile toplanan sıvı örnekleri için de kullanılabilir)
İshal vakalarında numune 24 saat içinde laboratuvara gönderilebiliyorsa taşıma ortamı gerekmez. Gecikme fazla olacaksa numunenin Carry Blair taşıma besiyeri ile gönderilmesi gerekir. Numunenin soğutulması gerekli değildir.
Carry Blair taşıma besiyeri
Cilt-kazıntı numuneleri koruyucu bir kap veya bir zarf içinde gönderilebilir. Vacutainer tüpler taşıma için kullanılmamalıdır.
DNA Tabanlı Moleküler Testler
Pamuk uçlu ya da kalsiyum alginat swaplar PCR testleri için uygun değildir. Swaplar polyester, suni ipek ve naylon uçlu olabilir.
Ayrıca bakteriyel taşıma besiyerleri (Amies, stuart vb) PCR testler için uygun değildir.
PCR testleri için Dry (kuru) swaplar kullanılmalıdır. Laboratuvara sevk süresi 24 saati aşacaksa serum fizyolojik su kurumayı engellemek için eklenebilir.
Dry (kuru) swap
PCR testleri için gönderilecek kan numuneleri EDTA’lı (mor kapaklı ) kan alma tüpü ile sevk edilmelidir. EDTA lı kan numuneleri kışın donmaya karşı strafor kutularda izole edilerek taşınmalıdır.
Doku, organ, mide içeriği, plasenta süt ve diğer sıvıların taşınması için vida kapaklı plastik falkon tüpleri kullanılabilir. Her parça ayrı steril vida kapaklı bir kap içine yerleştirilir. Fetus mide içeriği bir şırınga yardımı ile steril tüpe aktarılabilir.
Şekil 6- Fetus mide içeriği örneği (Abort vakaları analizinde ilk tercih edilecek örnek türü)
ölü hayvanın derisi normal enstrümanlarla kaldırılmış olabilir, ancak vücut boşlukları steril aletler ile açılmalı ve organ parçaları steril aletler ile toplanmalıdır. Aletleri steril etmek için dokuların yanında dezenfektan kullanmaktansa, başka bir ısıtma aracı bulunamıyorsa, basit bir çakmak yardımı ile ısıtılarak aletler steril edilmelidir.
Şekil 7- Vida kapaklı kaplarda organ numuneleri.
24 saat içinde laboratuvara teslim edilebiliyorsa, PCR testleri için gönderilecek numuneler ortam sıcaklığında sevk edilebilir. Mevsim şartlarına göre aşırı sıcak veya donmadan korumak için strafor kutular içerisinde sıcaklık gereksinmesi ayarlanabilir. (örneğin yaz aylarında buz aküleri eklenerek)
Numuneler Buzdolabında sevk edilmeden önce muhafaza edilebilir, laboratuvara teslim süresinde çok fazla gecikme olacaksa doku numuneleri dondurulabilir.
Süt numunesi toplama ve gönderme
Süt numunesi kültür incelemesi için herhangi bir katkı maddesi içermeyen steril kap veya tüpler kullanılmalıdır.
Şekil 8- Katkı maddesi içermeyen steril tüp
Kültür incelemesi için süt numunesi toplarken izlenecek birkaç önemli adım vardır.
- örnekler sağımdan hemen önce toplanmalı ve örnekleme için eldiven giyilmelidir.
- Standart bir sağım öncesi hazırlıkta olduğu gibi meme uçları temizlenerek kurutulmalı daha sonra alkole batırılmış pamuk ile silinerek meme uçları arındırılmalıdır.
- İlk bir yada iki süt akışı dışarıda bırakılıp, dikkatle steril kap veya tüpe süt doldurulmalıdır.
- Su geçirmez bir kalem ile numuneler numaralandırılmalıdır.
- Bir ineğin her bir memesi için küpe no-1, küpe no-2 gibi meme lobları işaretlenebilir.( 1= sağ ön, 2 =sağ arka, 3=sol ön, 4= sol arka dizilimi işaretlemede kullanılmaktadır)
- Klinik mastitli örnekler tedavi öncesi toplanmalıdır. (Şüphe halinde veya belli dönemlerle yapılacak taramalar daha etkili olacaktır)
- Numuneler toplandıktan hemen sonra soğutulması sağlanmalıdır. Toplanırken bir buz kovası kullanılabilir ve daha sonra buzdolabına sevk edilebilir.
- Numuneler strafor kutularda izole edilerek soğuk zincirler laboratuvara taşınmalıdır.
Somatik hücre, yağ ve kuru madde testleri için vida kapaklı falkon tüpleri kullanılabilir. Test için tüp tam olarak doldurulmalı ve içine antibakteriyel etkinliğe sahip madde olan bronopol eklenmelidir.
Şekil 9- Vida kapaklı falkon tüp ( Bronopol katılmış örneği ile)