Bovine Viral Diarrhea- Mukozal Hastalığı (BVD-MD), sığırların tüm yaş gruplarında, çoğunlukla sporadik olarak meydana gelen viral bir hastalığıdır. En fazla etkilenen yaş grubu 3-8 aylıklardır. Etken Flaviviridae familyasının Pestivirüs alt grubunda yer almakta olup, Avrupa domuz vebası ve koyunların Border Diseases virüsü ile yakın ilişki içersindedir. Mukozal Hastalığı (MD), nonsitopatik BVDV ile persiste enfekte, immuntoleranslı ve seronegatif hayvanların sitopatik BVDV ile enfekte olmaları durumunda oluşur. Hastalık özellikle 6 aylıktan 2 yaşına kadar olan hayvanlarda görülür ve ölümle sonuçlanır.
Hayvanlar nasıl enfekte olur?
Bulaşma genellikle BVDV ile persiste ya da geçici olarak enfekte hayvanlarla direkt veya indirekt temas sonucu meydana gelmektedir. Enfekte hayvanlara ait kan, burun akıntısı, gözyaşı, sperma, süt, idrar, gaita, uterus akıntıları ve yavru zarları ile virüs saçılabilmektedir. İndirect bulaşmada da yem, içme suları ve taşıt araçları rol oynar. Gaita ile virüs saçılımı aylarca devam eder.
BVDV Enfeksiyonun Klinik Belirtileri Nedir?
Ateş, anoreksi (yeme bozukluğu), sulu ishal ve erozyonlu stomatitis, topallık ve pnömoni gibi klinik belirtiler görülür. Klinik belirtiler sığırlarda bireye, yaşa ve gebelik dönemine göre değişiklik gösterir.
Gebe olmayan hayvanlarda ishal dikkati çeker. Ayrıca burun, göz akıntıları ve süt ineklerinde süt veriminde azalma görülür.
Gebe ineklerde BVDV enfeksiyonları sık olarak meydana gelmektedir. Enfeksiyonun fötusta görülmesini etkileyen faktörler arasında fötusun yaşı ve virüsün suşudur. Bunlara bağlı olarak fötusun ölümü, abort, anormal doğumlar ve erken doğum ile sonuçlanabilir.
Persiste enfekte sığırların ilk buzağılama mevsiminde doğan buzağıların büyük bir kısmı persiste enfekte olabilir. Enfekte buzağıların yaşamlarının ilk yılında ölüm oranı %50’ye ulaşır. Buzağılarda kronik ateş, sulu ishal, burun akıntıları ve erozyonlu veya ülseratif stomatitis (ağız mukozası yangısı) dikkati çeker. Bu klinik belirtileri gösteren hayvanlar kısa sürede ölürler.
Şekil 1- Mukozal hastalığı formu (MD) Şekil 2- BVDV Persiste enfekte, yaşıtlarından az gelişmiş genç hayvan
Teşhis
BVDV enfeksiyonlarında kesin teşhis direkt yöntemlerle yapılır. Bu yöntemler arasında BVDV-Ag ELISA ve RT-PCR testleri teşhis laboratuvarlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Enfekte ve persiste enfekte hayvanlarda identifikasyon amacıyla genellikle lökosit, burun akıntısı, gaita, dalak, lenf yumrusu, bağırsak, fötal karaciğer ve böbreklerden yararlanılır. Direkt teşhisin yanında serolojik teslerden BVDV-Ab ELISA testi en çok kullanılmaktadır.
Ayırıcı teşhiste IBR, Şap, Coryza Gangrenoza Bovum ve Stomatitis vezikularis'e dikkat edilmelidir.
Mücadele Nasıl Yapılır?
İthal hayvanların BVDV yönünden negatif olup olmadığı kontrol edilmelidir. Enfekte sürülerde bireysel olarak seronegatif hayvanlar, virus taşıyabileceğinden bu sürülerden hayvan alımı tercih edilmemelidir . Endemik vakalarda enfeksiyon yayılımında, persiste enfekte hayvanların tespiti ve bunların eleminasyonu önemlidir. Gebe olmadan en az iki ay önce bütün hayvanlar serolojik olarak (Ab ve Ag) kontrol edilmelidir. BVDV hastalığında spesifik bir tedavi yoktur. Sekonder enfeksiyonlara karşı antibiyotiklerle mücadele edilir. Bazı ülkelerde Türkiye’de dahil olmak üzere aşılama uygulanmaktadır. Aşılamayı izleyen 2 hafta içerisinde bağışıklık oluşur.