Listerya, Listeria monocytogenes adlı bir bakterinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Aynı zamanda zoonotik bir hastalıktır.
Bağırsak taşıyıcılarında yüksek oranda bulunur. Yetişkin ruminantlarda Ensefalit (beyin iltihabı) ve Meningoensefalit (beyin zarı hasarı) olarak kendini gösterir.
Enfeksiyon rezervuarları toprak ve asemptomatik hayvanların sindirim sistemleridir.
Enfekte hayvanlar dışkı, süt ve rahim atıkları ile L. monocytogenes'i saçabilir. Aynı zamanda atık yapmış fetüslerde ve zaman zaman burun akıntılarında ve semptomatik hayvanların idrarında bulunur. Topraktan veya dışkıdan bulaşma sebebi ile slajın kendisinde de organizma bulunabilir.
Enfeksiyon çoğu zaman yeme ile bulaşır. Solunum yolu ile ve direkt temasla da geçebilir. Zührevi yollardan da bulaşma mümkündür.
Listeria öncelikle kış-ilkbahar hastalığıdır. Bozulmuş ve düşük asidik PH lı slaj, Listeria monocytogenes'in çoğalmasını tetikler. L. monocytogenes, geniş pH aralığında (4.1-9.6) çoğalabilir, optimum değerler ise pH 6.0-8.0 arasındadır.
Salgınlar kalitesiz slaj yedikten 10 gün sonra başlayabilir. Genellikle rasyonun ve slajın değiştirilmesi salgının önüne geçer. Daha sonra aynı slaj ile beslenme yeni vaka ile sonuçlanabilir.
Belirtiler
Depresyon ve iştah kaybı
Ateş
Koordinasyon eksikliği (Hayvan kendi etrafında döner)
Sürüden izole olma
Salya akıtma
Yüz felci
Abort
Ölü doğum
Beyin iltihabı
Kan zehirlenmesi
Hastalık genç hayvanlar (1-3 yaş) arasında daha sık görülür. İneklerde mastitise neden olabilir.
Tedavi
Enfekte olmuş hayvanlar, diğer hayvanlardan izole edilmelidir.
Listeria antibiyotiklerle tedavi edilmektedir; hastalığın formuna bağlı olarak, tedavi, altı hafta ya da daha fazla sürebilir. Beyindeki minimum bakterisit yoğunluğunu elde etmek için yüksek doz kullanmak gerekebilir. Kurtulma erken ve kuvvetli antibiyotik tedavisine bağlıdır, beyin iltihabı belirtileri güçlü ise tedaviye rağmen genellikle ölüm oluşur.
Önleme:
Listeriya riski, düşük bir pH değerine sahip, kaliteli bir silaj beslemesi ile azaltılabilir. Küflü ve bozulmuş slaj kullanmaktan kaçınılmalıdır. Kemirgen kontrolü bakterilerin yayılmasını önleyecektir.
Aşılama bazı ülkelerde kullanılmaktadır fakat maliyet fayda ilişkisinin iyi sorgulanması gerekir.
Tanı:
24 saatlik kültürlerde aktif olarak üreyebilirler. Ayrıca PCR yöntemi ile DNA izolasyonu ile tanı konulabilir.