Sığır Tüberkülozu (BTB), Mycobacterium Bovis tarafından oluşturulan, gerek hayvan gerekse insan sağlığını tehdit eden kronik, bulaşıcı ve zoonotik bir hastalıktır. Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de üzerinde durulması gereken önemli zoonotik bakteriyel bir hastalıktır.
İnsan veya Hayvanlar Nasıl Enfekte Olur?
İnsanlar, sığırlar ve diğer memelileri etkileyen kronik granülamatöz olan tüberküloz çoğunlukla solunum yolu ile bulaşır, fakat etkenin sindirim yoluyla (pastörize olmayan süt) alınması durumunda da enfeksiyon meydana gelebilir.
Bugün gelişmiş ülkelerde Sığır Tüberkülozu eradike edilmiş veya kontrol edilebilir durumdadır. Bu ülkelere bakıldığında ülkemizde de etkili eradikasyon programlarının yapılması gerekmektedir. Hastalığın eradikasyonuna yönelik 1986 yılından bugüne kadar etkili bir eradikasyon projesi uygulanmamasına karşın çeşitli kurum ve kuruluşlardaki hayvanlarda TB mücadelesi sürdürülmektedir.
Klinik Belirtiler
Sığır tüberkülozu çoğunlukla kronik bir hastalık olarak tanımlanmasına rağmen, bazen akut ve çabuk ilerleyici bir seyir gösterebilir. Bu hastalık nodüler granülom’ların oluşumuyla karakterizedir. Sığır Tüberküloz’undan etkilenen çoğu sığır klinik olarak normaldir, fakat diğer belirtilerle ilişkili olmayan aşırı zayıflama tüberküloz şüphesini artırır. Hastalığın ileri döneminde genelde İnip çıkan ateş, iştahsızlık ve zayıflama görülmektedir. Solunum güçlüğü ve düşük derecede pnömoni belirtileri ile birlikte, kronik öksürükle karakterizedir. Etkilenen hayvanlar uysaldır ve hareketsizdir, fakat gözler parlaktır. Patolojik muayenelerinde tüberküloz’daki primer kompleksin akciğerlerde ve ilişkili olduğu lenf nodüllerinde görülmektedir. Çoğu organ etkilenebilir, fakat lezyonlar çoğunlukla lenf nodülleri (özellikle baş ve thoraks), akciğerler, bağırsaklar, karaciğer, dalak, pleura ve peritoneum’da gözlenir.
Teşhis Nasıl Yapılır?
Sığırlarda tüberkülozun teşhisi için mikroskopik muayene ve etken kültürü dışında gecikmiş tip aşırı duyarlılık testi (Tüberkülin Testi) standart metot olarak kullanılmaktadır. Tüberkülin testi üniversal olarak bilinen ve sığır tüberküloz kontrol programlarında başlangıç teşhis için kullanılan bir testtir. Deri testinin bazen uygulama dezavantajlarından dolayı, sığırlarda M. bovis enfeksiyonlarına karşı Gamma-İnterferon (IFN-Ƴ)-ELISA ve ELISA-Ab testleri gibi kanı baz alan immünolojik laboratuvar testleri uygulanmaktadır. Araştırmalara göre IFN-Ƴ testi tüberkülin testinden daha erken enfeksiyonu saptayabilmektedir. Saha çalışmaları IFN-Ƴ testinin (%93.6) intradermal testinden (%65.6) daha duyarlı olduğunu göstermektedir. Ayrıca klinkik örneklerde PCR gibi moleküler yöntemler de, M. Tüberkülozun tanısını güvenilir hale getirmek ve tiplendirmek için uygulanmaktadır.