Mavidil (Bluetongue), evcil ( Sığır ve koyun) ve yabani ( geyik) geviş getiren hayvanları etkileyen viral bir hastalıktır. Sığırlar ana rezervuardır ama her zaman hastalık belirtisi göstermezler, en ciddi şekilde koyunlar etkilenir. Hastalık ağız ve burun çevresinde mukus zarının iltihabı ile tanımlanır. Bu iltihaplar hastalığa da adını veren mavi dile sebep olur.
Hastalığa sebep olan virüs bir çift zincirli RNA virüsüdür. Bugüne kadar Mavidil virüsünün 24 farklı serotipi tespit edilmiştir.
Virüs nasıl bulaşır?
Virüs hayvanlar arasında doğrudan iletilemez. Culicoides ailesinden tatarcık sinekleri virüsü hayvanlar arasında taşır. Culicoides tatarcık sinekleri, (ana BTV vektör) Mavidil hastalığının göründüğü ılıman iklimlerde yaşar, uzun yıllar soğuk Avrupa kıtası hastalıktan ari olarak görülmüştür. Ancak, 1998 yılından beri kıtada her yıl an az bir serotip Mavidil salgını olmuştur. 2006 yılında, Hollandalı yetkililer Kuzey Avrupa'da ilk Mavidil vakasını rapor etmişlerdir. 2007 yılında İngiltere de ilk vaka rapor edilmiştir. Avrupa’daki iklim değişiklikleri nedeniyle Culicoides tatarcık sineklerinin kuzeye doğru yayıldıkları düşünülmektedir.
Mavidil hastalığının klinik belirtileri nelerdir?
Hastalık hayvan türlerine göre farklılık gösterir.
Sığırların hastalığın klinik belirtilerini göstermemesi mümkündür.
Sığırlarda görülebilecek olası belirtiler şunlardır:
Burun akıntısı.
Boyun ve başta şişme. ( özellikle gözlerin etrafında ve ağızda)
Göz iltihabı.
Ağız içerisinde ülserizasyon ve şişme.
Şişmiş ve / veya kızarık meme ve vulva.(Şekil -3)
Yorgunluk, topallık ve ateş.
Koyunlarda hastalık çok daha ciddidir ve belirtiler şunlardır:
Kalın ve yoğun göz ve burun akıntısı,
Ağız içindeki şişmeden veya ülserizasyondan dolayı salyalanma.(Şekil -1/2)
Yükselen ateş.
Boyun ve başta şişme. (özellikle göz ve burun çevresinde)
Şiddetli topallık yüzünden koyun kalkmaya isteksizdir.
Deri altında kanamalar.
Ayak ve boynuzun deri ile birleşme noktalarında ağrı ve iltihap-koroner bant.
Solunum problemleri, nefes almada zorluk.
Koyun hasta, yorgun ve halsiz görünür.
Hastalığa adını veren ‘Mavi dil' nadiren enfeksiyonun klinik işaretidir.
Bluetongue hastalığı nasıl teşhis edilir?
Mavidil enfeksiyon tanısı genelde Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile, seroloji (enfekte olmuş hayvanlarda virüse karşı antikorların bulgulanması), virüs izolasyonu ya da viral nükleik asit deteksiyon kullanılarak gerçekleştirilir.
Nasıl önlenebilir?
En etkili önleyici tedbir, modifiye edilmiş canlı Mavidil aşısı yolu ile aşılama yapmaktır. Aşının etkili olması için, bölgede dolaşan serotipe özgü olması gerekir. Enfekte hayvanlar için hiçbir etkili tedavi bulunmamaktadır. Kontrol; karantinaya, hayvanların serolojik taramalarına, taşıyıcı sinek kontrolüne dayalıdır.
Virüs insanları enfekte etmez.