Sığır Löykozu (BL) progressif seyirli, lenforetiküler doku ve organların etkilendiği bir Retroviral hastalıktır. BLV enfeksiyonu malignant karakterli sistemik enfeksiyona yol açmaktadır ve tüm dünyada özellikle Amerika ve Avrupa ülkelerinde görülmektedir. Son yıllarda ise ithal hayvanların ülkemize girmesi ile birlikte tekrar yaygın olarak görülmekte ve ekonomik kayıplara yol açmaktadır.
Etken ve Bulaşma yolları nedir?
Virüs, Retroviridae familyasında yer alır, yapısal ve fonksiyonel olarak insan T-lenfotropik virüs 1 ve 2 (HTLV-1, 2) ile yakın ilişkilidir. Etken kan, operatif müdahaleler ve kan emici insektler ile bulaşabilmekle birlikte, sahada en sık rastlanan ve bulaşmanın temel yolu olduğu düşünülen bulaşma şekli enfekte iğnelerin kullanılmasıdır.
BLV enfeksiyonunda, klinik ve patolojik özellikleri dikkate alınarak Enzootik ve Sporadik olarak ikiye ayrılmaktadır;
Sporadik Löykoz yaş ve tümor formasyonu oluşumuna göre buzağı (calf), timik (juvenil) ve kutanöz (deri) formu olarak üçe ayrılmaktadır.
Sporadik form enzootik forma göre çok daha az yaygındır, 100.000 sığırdan % 0.5 ile 1.2’sinde şekillenmektedir.
Enzootik Sığır Löykozu (EBL), lenfosarkomalarla karakterize, 2 yaş ve üstü sığırlarda görülmekle birlikte, genellikle 5-18 yaşlı sığırlarda klinik tablo ortaya çıkar. Lenf yumruları, dalak, kalp, böbrek ve uterus etkilenen organlar arasındadır. Klinik olarak nörolojik bozukluklar veya paraliz görülen hayvanlarda beyin ve spinal kordda bozukluklar olabileceği dikkate alınmalıdır.
Klinik Belirtiler
Klinik semptom olarak ortaya çıkan bulgular aşırı derecede farklılık gösterir. Submandibular ve retrobulbar lenf nodüllerinde şişmeler genellikle tespit edilebilir. Lenf yumrularında büyümeler rektal veya vajinal palpasyonda da tespit edilebilir. Klinik tablo genellikle tümör formasyonlarının oluştuğu organ ve dokudaki değişikliklere göre ortaya çıkar. Kilo kayıpları, süt veriminde düşüşler, ateş ve iştahın azalması veya kaybı tespit edilmesi beklenen bulgular arasındadır.
Teşhis Metodları
Enfekte hayvanda sürekli olarak antijenin var olması antikor üretiminin de sürekliliğine neden olur. Viral aktivite sonucu enfekte hayvanın tüm yaşamı süresince antikor titresinin de yüksek kalmasına yol açar.
Agar Jel Immunodiffusion (AGID) testi serolojik incelemelerde referens test olarak kabul edilmiş uzun süre kullanılmıştır. Son yıllarda ise saha taramalarında özellikle eradikasyon çalışmalarında Enzyme Linked Immunosorbent Assay (ELISA), serum ve süt örneklerinde AGID’ ye göre daha duyarlı bir test olarak belirlenmiştir. Ayrıca, EBV enfekte hayvanların tespitinde PCR testi de kullanılmaktadır fakat, PCR yöntemi geniş çapta rutin teşhis veya saha taramalarında uygulanmamaktadır.
Kontrol ve Mücadele
Ülkemizde halk elindeki aile tipi küçük işletmelerde enfeksiyon oranları çok düşük veya büyük ölçüde enfeksiyondan ari olabilmektedir ancak, bulaşma şekli nedeniyle organize işletmelerde durum farklıdır. Bir çok çalışmada % 60’lara varan EBV' ye karşı seroprevalans oranı bildirilmiştir. EBL’nin kontrol eradikasiyon programları için kan ve süt örneklerinin peryodik olarak incelenmesi gerekmektedir. Ayrıca, löykoz tespit edilen hayvanlar kesin olarak karantinaya alınarak, kesime gönderilmelidir.
Teşhis, kontrol ve eradikasiyon programlari ile ilgili Sekans Hayvan Sağlığı Laboratuvarı Viroloji uzmanından fazla bilgi alabilirsiniz.
Kaynaklar
Holmes ve ark 1989; Johnson ve Kaneene 1992; Agresti ve ark 1993.
Sagata ve ark 1985; Willems ve Kettmann 2002.
Van Der Maaten ve Miller 1990.
Dungworth ve ark 1964; Bendixen 1965; Ohsima ve ark 1980; Parodi ve ark 1989.
Bendixen 1965.
Dubreuil ve ark 1998; Ivany ve ark 2000.
Dimmock ve ark 1987; Holmes ve ark 1989; Sparling ve ark 2000; Braun ve ark 2007.
Molloy ve ark 1990; Klintevall ve ark 1991; Gibson ve ark 1995.
Yavru ve ark 2006; Yavru ve ark 2007; Yıldırım ve ark 2008.