Toksoplazmozis
Toxoplazma enfeksiyonu, protozoon olan "Toxoplasma Gondi" tarafında oluşturulan bir zoonotik enfeksiyondur. Toxoplasma Gondi zorunlu hücre içi paraziti olup tüm memeli hayvanlarda enfeksiyon oluşturur. İlk kez 1908 yılında Tunus’ta Ctendactylus Gondi adı verilen bir tür kemirgende saptanmıştır. Tüm dünya’da insanların da dahil olduğu pek çok tür omurgalı canlıda enfeksiyona neden olur.
Toksoplazma nasıl bulaşır?
Parazit doğada trofozoid, doku kisti ve ookist (sporokist) halinde bulunmaktadır. Başlangıçta hücre içinde çoğalırlar ve hücrenin erimesi sonucu vücut sıvılarına geçerler. Parazitemi birkaç saat sürer ve kan, periton sıvısı, süt, salya ve vaginal sekresyonda parazit bulunur. Doku kistleri, parazitemiden sonra insan ve hayvan dokularında oluşan, içinde canlı parazitleri barındıran kistlerdir. Her organda olabilmekle beraber daha çok beyin, myokard ve çizgili kaslarda görülürler. Bu kistler parazitin latent formu olup bulaşmada kistleri içeren etlerin çiğ ya da az pişmiş olarak yenmesi önemli rol oynamaktadır. Kediler ve kedigiller ailesine ait hayvanlar parazitin evrimi için gerekli tek konak hayvandır. Kedilerin doku kisti içeren etleri yemesi ya da doğada bulanan ookistleri alması sonucu bağırsaklarında açığa çıkan trofozoitler bölünerek ve üreme ile çoğalarak ookistleri oluştururlar. Kedi feçesi ile dışarı atılan ookistler uygun ortamda (nemli ve ılık) doğa koşullarına dayanıklı sporokistler haline dönüşürler. İnsanlar ve hayvanlar Sporokistler ile kontamine maddeleri ya da kistleri içeren etleri çiğ veya az pişmiş olarak tüketmek ile enfekte olurlar.
Toksoplazmosisin belirtileri nelerdir?
İnsan ve hayvanlarda toksoplasma enfeksiyonu genelde subklinik ve asemptomatik seyretmektedir. Kedilerde klinik semptom görmek mümkün değildir. Bazen aralıklı ateş, halsızlık, depresyon ve iştah kaybı söz konusu olabilir. Köpeklerde genelde respiratorik bozukluklar, ishal ve ataksi ile karakterizedir. İnsanlarda daha çok grip benzeri semptomlar ile ortaya çıkar veya hiçbir belirti göstermez. Genellikle baş ve boyundaki lenf bezleri şişer, kas ağrısı, ateş, sinirsel bulgular ve bulanık görme gibi semptomlar gözlenir. Hastalığın en önemli etkisi koyun ve keçilerde abortlar ve hamile kadınlarda hamilelik öncesi veya sonrası toksoplasma ile enfekte olanlardan doğan çocukların büyük bir kısmı enfekte olma riskiyle karşı karşıyadır. Enfekte olan çocuklarda beyin ödemleri veya mental gerilikler, gözlerde hasar ortaya çıkabilir. Hamileliğin erken dönemlerinde enfekte annelerde ise düşükler görülebilir.
Tanı yöntemleri nelerdir?
İnsan ve hayvanlarda toksoplazmozdaki klinik bulgular çok değişken ve nonspesifik olduğundan kesin tanı için laboratuvar analizleri gerekmektedir. Laboratuvar testleri, direkt tanı (Etken izolasyonu veya DNA tabanlı PCR analizi) ve indirekt tanı olarak kan serumundan yapılan ELISA gibi serolojik analizlere dayanmaktadır.