Hayvan Hastalıkları Rehberi

ŞARBON (ANTHRAX)

 

 

Şarbon, memelilerde ve insanlarda yüksek derecede bulaşıcı ve ölümcül bir hastalıktır. Bu hastalığa göreceli olarak büyük sporlar oluşturan, dikdörtgen şeklindeki Bacillus anthracis adlı bakteri sebep olur.

Şarbon tüm kıtalarda görülür ve geviş getiren hayvanlarda akut mortaliteye sebep olan bir zoonozdur. Bakteri,  hastalığın yüksek ölüm oranı gibi kötü etkilerinden sorumlu olan, son derece güçlü toksinler üretir. Pek çok memeli hastalığa karşı duyarlı olmakla birlikte, şarbon tipik olarak geviş getiren hayvanlarda ve insanlarda görülen bir hastalıktır.

Normal olarak hayvandan hayvana veya insandan insana yayılım göstermez. Bakteri oksijen ile temas halinde sporlar üretir.

 

Klinik Belirtiler

Ani ölüm (Genellikle görünüm olarak normal ve 2-3 saat içinde) hastalığın en belirgin işaretidir.

Bazı hayvanlar ölüm öncesi titreme, yüksek ateş, nefes almakta zorluk, yıkılma-yığılma ve konvülsiyonlar (geçici nörolojik nöbet) gösterebilir. Bu etkiler, genellikle 24 saatlik bir süre boyunca oluşur.

Ölümden sonra kan pıhtılaşmayabilir, bu durumun sonucu olarak ağız, burun ve diğer açıklıklardan küçük bir miktar kanlı akıntı gelebilir.

Tanı

Yukarıda açıklanan klinik bulgular tanı için yol gösterici olabilir.

Bir kapsül ile çevrelenmiş çubuk-şekilli bakteriler, yüzey kan damarlarından elde edilen kan sürüntülerinde görülebilir.

Şüpheli şarbon durumlarında kan sürüntü testi sonucu negatif bulunmadan, otopsi için örnekleme alınmamalıdır (aniden ve hiçbir belirgin bir neden görülmeden ölen her inek için geçerli).

Bir karkas yanlışlıkla açılırsa, genelikle tüm vücut boşluklarında kanlı bir sıvı görülür ve dalak şişmiştir.

Tedavi

Hastalığın süratli seyrinden dolayı tedavi nadiren mümkündür, bununla birlikte yüksek dozda penisilin tedavisi bazı salgınların ileriki evrelerinde başarılı olmuştur.

 

Önleme

Enfeksiyon, genellikle kontamine olmuş toprak, saman, kuru ot ya da kesif yem yenmesi yoluyla bulaşır. Toprakta şarbon sporları çok dirençlidir ve bir salgından yıllar sonra bile yutulduğu zaman hastalığa neden olabilir. Sporlar, nemli hava koşullarında veya toprağın işlenmesi ile yüzeye gelir, geviş getiren hayvanlar tarafından yutulduğunda veya solunduğunda hastalık yeniden ortaya çıkar.

Bir salgın meydana geldiği durumlarda, karkas düzgün imha edilmelidir. Karkas açık (bakteri sporlarının oluşumunu sağlayacak oksijene maruz kalmamalıdır) olmamalı ve tüm duyarlı hayvanlar aşılanana kadar tesisler karantinaya alınmalıdır.

Endemik bölgelerde aşılama çok önemlidir. Aşılama salgınları önleyici olsa da hastalık birkaç yıl ortaya çıkmadığı zaman aşılamaya ara verilir, hâlbuki sporların uzun süreler canlı kalabilmesinden dolayı ciddi bir risk her zaman mevcuttur.


Hastalık kategorisi: Zoonoz
Hastalığın görüldüğü ırklar: Sığır , Koyun-Keçi